Chính sách Bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện được triển khai thực hiện từ năm 2008 nhằm tạo cơ hội cho người lao động ở khu vực phi chính thức được tham gia BHXH. Đến nay, số người tham gia BHXH tự nguyện đã có sự tăng trưởng ấn tượng.
Nếu như năm 2016 cả nước có trên 203 nghìn người tham gia BHXH tự nguyện thì đến năm 2017 có trên 224 nghìn người tham gia, tăng khoảng 10% so với năm trước; năm 2018 khi có hỗ trợ tiền đóng của Nhà nước, số người tham gia tiếp tục tăng nhanh đạt trên 277 nghìn người, tăng 23,6% so với năm 2017.
Đặc biệt từ năm 2019, cùng với hỗ trợ tiền đóng của Nhà nước và với những giải pháp đột phá trong tổ chức thực hiện thì số người tham gia BHXH tự nguyện đã tăng vượt bậc, đạt trên 574 nghìn người, tăng trên 296 nghìn người, tương ứng tăng 107% so với năm 2018 và đến hết tháng 7.2020, đạt trên 737 nghìn người, tăng trên 163 nghìn người, tương ứng tỷ lệ tăng trên 28% so với năm 2019 và đạt tỷ lệ 1,5% so với lực lượng lao động trong độ tuổi lao động.
Trong đó, số người tham gia BHXH tự nguyện thuộc hộ gia đình nghèo năm 2018 là 2,93 nghìn người, chiếm 1,05% và số người thuộc hộ gia đình cận nghèo tham gia BHXH tự nguyện là 4,39 nghìn người, chiếm 1,58% so với tổng số người tham gia BHXH tự nguyện; năm 2019 số người tham gia BHXH tự nguyện thuộc hộ gia đình nghèo là trên 6,5 nghìn người, chiếm 1,13% và số người thuộc hộ gia đình cận nghèo là 9,7 nghìn người, chiếm 1,70% so với tổng số người tham gia BHXH tự nguyện.
Vừa qua, nhằm tăng cường công tác tuyên truyền, khuyến khích vận động các tầng lớp nhân dân tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình, hướng tới mục tiêu BHXH, BHYT toàn dân, ngày 11.7, BHXH Việt Nam đã phối hợp với Bưu điện Việt Nam tổ chức “Lễ ra quân hưởng ứng Ngày BHYT Việt Nam - Tuyên truyền vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình” đồng bộ từ Trung ương đến cấp tỉnh, huyện trên phạm vi toàn quốc.
Lễ ra quân hưởng ứng Tháng vận động triển khai BHXH toàn dân với chủ đề “Cả nước chung tay thực hiện BHXH, BHYT toàn dân”, tập trung truyền thông về vị trí, vai trò, ý nghĩa nhân văn của chính sách BHXH, BHYT; đặc biệt nhấn mạnh về quyền và lợi ích khi tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình; và được tổ chức theo hình thức Lễ ra quân trực tuyến tại điểm cầu Trung ương, thực hiện tiếp sóng tại 63 điểm cầu tại trụ sở BHXH các tỉnh, thành phố và phát động chiến dịch tuyên truyền lưu động với 708 đoàn diễu hành tuyên truyền lưu động, kết hợp tư vấn trực tiếp phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện tại các địa bàn tập trung dân cư, các chợ trung tâm, đầu mối trên phạm vi toàn quốc…
Theo đó, trong quá trình tuyên truyền lưu động, viên chức cơ quan BHXH, nhân viên Bưu điện, nhân viên các đại lý thu BHXH, BHYT của các địa phương đã tỏa đi khắp nơi như: các chợ trung tâm, khu dân cư và đến trực tiếp các hộ gia đình… để tuyên truyền, tư vấn chính sách BHXH tự nguyện, BHYT cho người dân; kết hợp tổ chức các Hội nghị tư vấn chính sách trực tiếp tới một số địa bàn đông dân cư để vận động phát triển người tham gia,…
Kết quả, trong 2 ngày ra quân trên toàn quốc (11-12.7.2020), theo số liệu báo cáo nhanh của 63 tỉnh, thành phố, Lễ ra quân đã trực tiếp vận động, phát triển được: 30.269 người tham gia BHXH tự nguyện.
TP Hồ Chí Minh là một trong những địa phương làm tốt công tác phát triển người tham gia BHXH tự nguyện. Theo BHXH TP Hồ Chí Minh, tính đến ngày 30.9.2020, tổng số người tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn thành phố là: 26.712, tăng 106,41% so với cùng kỳ năm trước, tăng 113% so với năm 2019. Tuy nhiên, so với kế hoạch mà BHXH Việt Nam đề ra mới đạt được gần 50%.
Lý giải về vấn đề này, ông Nguyễn Quốc Thanh-Phó Giám đốc BHXH TP Hồ Chí Minh-cho biết: Do dịch bệnh COVID-19 nên việc tuyên truyền vận động còn hạn chế hơn, vì vậy số lượng người tham gia BHXH tự nguyện chưa đạt được như kì vọng.
Theo ông Thanh, ngay từ đầu năm 2020, BHXH TPHCM đã tham mưu trình UBND TPHCM ban hành Quyết định 1181/QĐ-UBND về việc giao chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT năm 2020 cho UBND 24 quận, huyện trên địa bàn thành phố. Trên cơ sở đó, UBND quận, huyện giao chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT cho UBND phường, xã, thị trấn.
Song song đó, UBND TPHCM cũng ban hành các văn bản chỉ đạo công tác tuyên truyền và phát triển đối tượng tham gia để hoàn thành chỉ tiêu được giao trong năm 2020.
BHXH TPHCM đã phân công cán bộ từ lãnh đạo đến viên chức bám sát tình hình thực hiện của địa phương, phối hợp chặt chẽ với đội ngũ nòng cốt như các cán bộ cá hội, đoàn thể, tổ chức chính trị, đại lý thu, tổ dân phố, cán bộ hưu trí như cánh tay nối dài của BHXH TPHCM để đưa chính sách BHXH tự nguyện và BHYT hộ gia đình đến từng người dân trên địa bàn thành phố.
BHXH TPHCM cũng ký kết những quy chế phối hợp với các sở, ban ngành, cơ quan đoàn thể chính trị: Quy chế phối hợp với Ban Tuyên giáo Thành ủy, Ủy ban MTTQ Việt Nam TPHCM, LĐLĐ, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Hội nông dân, Thành đoàn, Sở Giáo dục và Đào tạo, Bưu điện TPHCM trong công tác tuyên truyền chính sách BHXH tự nguyện và BHYT hộ gia đình bao phủ tất cả các đối tượng là NLĐ tự do được quyền hưởng các chế độ hưu trí và tử tuất như những cán bộ viên chức và NLĐ đang làm việc tại các doanh nghiệp. Phối hợp các cơ quan, đoàn thể trên, UBND phường, xã, bưu điện… tổ chức các Hội nghị tuyên truyền hoặc tư vấn cho các đối tượng tiềm năng như: tiểu thương, tài xế chạy xe công nghệ, nông dân sản xuất kinh doanh giỏi, các bà nội trợ, các hội viên của các hội, người bán hàng online, các chức sắc, chức vụ, người tu hành, người đang hưởng chế độ bảo hiểm thất nghiệp, chủ hộ kinh doanh cá thể, chủ nhà trọ, người giúp việc nhà, giữ trẻ tại nhà, nhà thuốc tư nhân…
Tăng cường công tác phối hợp với các cơ quan báo chí nhằm tuyên truyền chính sách pháp luật BHXH, BHYT bằng nhiều hình thức trực quan sinh động thông qua các trang báo giấy, báo mạng, phát thanh, website, fanpage, zalo, giao lưu trực tuyến với bạn đoc, người xem đài…
Mở rộng đại lý thu BHXH, BHYT trải đều khắp 24 quận, huyện với 644 điểm thu là UBND phường, xã, tổ chức chính trị-xã hội, đơn vị sự nghiệp, tổ chức kinh tế đảm bảo mỗi quận, huyện có ít nhất có 20 điểm thu tạo sự thuận lợi cho người dân khi làm thủ tục đăng ký tham gia BHXH tự nguyện và BHYT hộ gia đình.
Ngoài ra, lồng ghép các hội nghị, sinh hoạt định kỳ, Hội chợ việc làm… tuyên truyền chính sách BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình… Thiết kế những tờ rơi tuyên truyền, phát thanh, video clip, tranh cổ động, xe tuyên truyền lưu động, quầy tư vấn tại các chợ… Đính kèm những lưu ý khi chốt sổ BHXH cho lao động nghỉ việc để tuyên truyền cho NLĐ tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện để cộng nối quá trình.
BHXH TP HCM phối hợp với Trung tâm Dịch vụ việc làm thành phố tuyên truyền chính sách BHXH tự nguyện cho đối tượng nộp hồ sơ đăng ký hưởng trợ cấp thất nghiệp, tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện trong thời gian chưa có việc làm. Phối hợp với các cơ sở Khám chữa bệnh đặt những tờ rơi tuyên truyền, và chính sách BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình tại khu vực chờ khám.
Để tăng tỷ lệ bao phủ BHYT ở địa phương theo kế hoạch, BHXH TPHCM đang thực hiện các giải pháp, trong đó chú trọng mở rộng đối tượng tham gia BHYT, tập trung vào nhóm đối tượng tham gia BHYT hộ gia đình. Do số người tham gia BHYT hộ gia đình chưa xứng với tiềm năng trong khi các nhóm đối tượng khác đều đạt tỷ lệ cao, một số nhóm đạt tỷ lệ tuyệt đối, BHXH TPHCM đã và đang chú trọng tuyên truyền trực tiếp đến nhóm tham gia BHYT hộ gia đình; đồng thời tiếp tục mở rộng hệ thống đại lý thu BHYT, phát huy vai trò của những tổ chức đoàn thể, cá nhân có uy tín trong các khu dân cư để vận động người dân tham gia BHYT, qua đó thúc đẩy phát triển BHYT theo hộ gia đình.
Cần xây dựng đội ngũ tuyên truyên viên có kiến thức chuyên sâu về chuyên môn nghiệp vụ, chuyên nghiệp về phong cách phục vụ, đáp ứng được yêu cầu của người tham gia và thụ hưởng; giao chỉ tiêu vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện cho từng viên chức trong toàn hệ thống BHXH thành phố để mỗi cán bộ viên chức của BHXH thành phố là một tuyên truyền viên, tích cực tuyên truyền chính sách BHXH tự nguyện và BHYT hộ gia đình đến từng gia đình, người thân, người dân tại nơi cư ngụ.
Chú trọng cải cách thủ tục hành chính, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, cải thiện quy trình, thủ tục tham gia và thụ hưởng chính sách BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình theo hướng tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân. Bổ sung đầy đủ số điện thoại người tham gia để kịp thời gửi tin nhắn thông báo khi phương thức đóng đã gần hết hạn.
Phối hợp với các hội, đoàn thể xây dựng Kế hoạch tuyên truyền đến từng cán bộ hội (hội nông dân, hội chữ thập đỏ, hội phụ nữ, tổ dân phố, tiểu thương, .....), đặc biệt hướng đến các nhóm lao động tiềm năng như chủ hộ kinh doanh cá thể, chủ nhà trọ, người lao động tự tạo việc làm, người thực hiện các hợp đồng kinh tế, dịch vụ và người lao động ngoại tỉnh nhập cư.
Tiếp tục Vận động các Quỹ từ thiện và mạnh thường quân cùng chung tay với BHXH để tiếp tục tham gia BHYT cho hộ cận nghèo, BHXH tự nguyện cho hộ nghèo, để tấm lưới an sinh xã hội bao phủ đến mọi người dân trong xã hội.